Geçmişin ışığını geleceğe taşıyoruz...

ESER KONSERVASYONU

Taşınır ve taşınmazların önemli bir kısmını bünyesinde barındıran Vakıflar Genel Müdürlüğü son yıllarda yaptığı çalışmalarla müzecilik alanında ciddi adımlar atmış ve bu kapsamda Ankara’da Vakıf Eserleri Müzesi açılmıştır. Ankara Vakıf Eserleri Müzesi bünyesinde,  müzeye ait veya çevre illerden gelen eserlerin koruması, onarımı, sergilenmesi ve depolanması amacıyla restorasyon ve konservasyon laboratuvarı  kurulmuştur.

Samsun-Vezirköprü Cami Alemi Konservasyon Öncesi Samsun-Vezirköprü Cami Alemi Konservasyon Sonrası Abdülmecid Han'ın Hat Levhası Konservasyon Öncesi Abdülmecid Han'ın Hat Levhası Konservasyon Sonrası

 

Müzedeki eserlerin durumuna ve çeşitliliğine göre müze binasının fiziksel şartları göz önünde bulundurularak en uygun mekân konservasyon laboratuarı olarak belirlenmiştir. Farklı malzemelerin farklı alanlarda çalışılması gerektiği göz önüne alınarak laboratuarda ayrı çalışma alanları oluşturulmuştur. Konservasyon için gerekli kimyasal ve sarf malzemeler temin edilikten sonra konservasyon laboratuvarı aktif hale gelmiştir.

Restorasyon ve konservasyon  taşınabilir ve / veya taşınamaz kültür varlıklarının, uygun ve geriye dönüşlü malzeme ve yöntemler kullanılarak, en az müdahale ile (fiziksel ve kimyasal bütünlüğe zarar vermeden) durumunun durağan hale getirilmesi esasına dayanır. Ayrıca restorasyon ve konservasyon tarihi varlıkların ömrünün uzatılması sonucu gelecek kuşaklara aktarılması anlamını taşımakla birlikte, kültür varlıklarımızın yoğunluğu göz önüne alındığında ülkemiz için en gerekli bilimlerden biridir.

Konservasyon uygulamasına geçildiği anda, tüm eserler için eksiksiz ve yeterli belgeleme yapılmaktadır. Belgeleme işlemleri yazılı ve görsel  (fotoğraf, çizim vb.) olarak yapılmaktadır. Bu çalışma birkaç saatten birkaç haftaya kadar uygulanabilir bir işlemdir. Belgeme işlemleri, konservasyonu yapılacak eserlerin, bozulma durumunu, bu durumların ortaya çıkma nedenlerini ve buna bağlı olarak alınacak önlemlerin belirlenmesinde başvurulacak ilk kaynak olma özelliği taşır.

Aktif konservasyonda işlem görecek eserler, mevcut durumlarına göre değerlendirilerek kondüsyonu zayıf olan eserlerde ön sağlamlaştırma yapılmaktadır.

Sağlamlaştırmadan sonra konservasyonun en önemli aşamasılarından mekanik ve / veya kimyasal temizlik işlemlerinden uygun olan malzeme ve yöntem seçilerek eserler üzerinde gerekli temizlik işlemleri yapılmaktadır.

Birden fazla parçadan oluşan ve birleştirilmesi gereken eserler uygun yapıştırıcılarla yapıştırılıp, preslendikten veya sıkıştırıldıktan sonra bütün hale getirilmektedir. Daha sonra parça kaybı olan alanlar da objenin yapısına ve yüzey dokusuna en uygun malzemelerle dolgulanıp ve rötuş işlemleri yapılmaktadır. Müzemizde üst kat salonda sergilenen 24 parçadan oluşan (meydana gelen kırıklar nedeniyle 41 parça halinde laboratuara gelmiştir.) Üsküdar Valide - i Atik Camii’ne ait olan ve yurt dışında bulunarak getirilen çini panoda da temizlik ve birleştirme işlemleri uygulanmış ve yeni bir zemin üzerine sabitlenerek, sergiye hazır hale getirilmiştir.

Sultan Abdülmecit’e ait tuval üzerine el yazması esere de uygulanan, aktif konservasyon işlemlerini stabil hale getirmek için organik malzemeye uygun yüzey kaplayıcı ve sağlamlaştırıcı kullanılmaktadır.

Sedef kakmalı objeler için de objenin düşen sedefleri hayvansal tutkal ile yapıştırılmış ve zımparalanmıştır. Ahşap şamdanın üzerindeki parça kayıpları uygun sedef parçalar kesilerek kısmen tamamlanmıştır.

Bunların dışında müze koleksiyonunun önemli bir kısmını oluşturan halı ve kilimlerin yıkanması için bir halı yıkama havuzu müze bünyesinde oluşturulmuştur. Paslanmaz çelikten imal edilmiş bu havuzda halı ve kilimler el değmeden kendinden titreşimli raylar üzerinde hassas bir şekilde yıkanmakta ve tavana monte edilmiş ısıtma ve kurutma sistemi ile de kurutulmaktadır.

Tüm bu aktif konservasyon uygulamalarından sonra müzemizde ortam koşullarını düzenlemeye yönelik olan pasif konservasyon önlemleri alınmaktadır. Eserlerin bulunduğu ortamdaki çevresel koşullar düzenlenerek sürekli kontrol edilmektedir. Bu işlemler bağıl nem ve sıcaklık değerlerinin gözlemlenerek kayıt alıntına alınması, aydınlatma seviyesinin objenin gereksinimlerine uygun olarak düzenlenmesi, hava kirliliğinin etkilerini engelleyecek donanımın kullanılması ile sağlanmaktadır.

Pasif konservasyon, konservasyon uygulamasının belkemiğini oluşturmaktadır. Yapılan aktif konservasyon, pasif konservasyon ile desteklenmez ise yapılan uygulamalar esere zarar verebilecek ve yıllardır korunan eseri çok daha kısa sürede kaybetmemize neden olacaktır. Bu nedenle bilgilendirilen müze personeli, kültürümüzü yaşatmak için konservasyonun  gerekli olduğu bilincine vakıf  olmasının yanı sıra eserlerde meydana gelebilecek bozulmaları da gözlemleyip zamanında müdahale edilmesini sağlamaktadır.

Yozgat Cevheri Ali Cami Konservasyon Öncesi Yozgat Cevheri Ali Cami Konservasyon Öncesi Yozgat Cevheri Ali Cami Vaaz Kürsüsü Konservasyon Sonrası Yozgat Cevheri Ali Cami Konservasyon Sonrası

 

YENİLENEN HAT SALONU VE KONSERVASYONU YAPILAN YAZMA ESERLER

Vakıflar Genel Müdürlüğü, Ankara Vakıf Eserleri Müzesi’nin “Hat Sanatı” bölümü, eserlerin zarar görmeden sergilenebileceği şekilde yeniden düzenlenmiştir. Söz konusu çalışma iki yönlü yürütülmüştür. İlk yönü vitrin içi düzenlemeler ve yazmaların kaidelerinin yenilenmesi ile eserlerin kronolojik bir sıralama ile yerleştirilerek sergilenecek sayfalarının ve ciltlerinin onarılmasıdır. Uygulama konservatör, iç mimar ve sanat tarihçisi ortak çalışmasıdır. İşin sonunda el yazması eserler zarar görmeyecek biçimde sergilenmekte ve ziyaretçilere yazmalar hakkında detaylı bilgi verilmektedir.

Çalışmanın diğer yönünü ise çok değerli üç el yazmasının onarımı oluşturmuştur. İlki 1682 M. tarihinde Musavvir Hüseyin tarafından yapılmış  Silsilename’dir (Bkz. Sadi Bayram, Vakıflar Dergisi XI, s. 253-339). Eserin kullanımı sırasında geçirmiş olduğu onarımın işlevsiz kalıntıları uzaklaştırılarak, kağıt onarımı renklendirilmiş Japon kağıtları ile yapılmıştır. Dikişlerinden tamamen ayrılan sayfalar onarıldıktan sonra yeniden forma haline getirilerek keten iplikle dikilmiştir. Ciltteki eski onarımlar uzaklaştırılarak kapaklar yeniden birleştirilmiştir. 

İkinci el yazması eser Tire Necip Paşa Kütüphanesi’nden gelen Külliyat-ı Divan-ı Selim’dir. Talik hatla yazılan 1700 M. tarihli yazmanın 3 yaprağındaki süslemeler kaat’ı sanatının en önemli örneklerindendir. Uzun süreli sergilemeler nedeniyle kirlenen ve deforme olan kaat’ıların yanı sıra, yazmanın yaklaşık ortasına kadarki formaların sırttan koparak ayrılması yazmanın önemli sorunlarıdır. Ayrıca ciltte eski onarımdan kaynaklanan teknik problemler ortaya çıkmıştır. Arka kapağın tamamen sırttan kopması ise metin kısmının ve cildin bütünlüğü açısından ciddi bir hasardır. Onarım sırasında son derece özenli ve dikkatli bir biçimde kaat’ı süslemeler kuru olarak temizlenmiştir. Formalar ve ilk 4 sayfa yeniden sırt kısmına monte edilmiş ve kitapta bütünlük sağlanmıştır. Mıklebin açılmasını engelleyen teknik hasar eski onarımın uzaklaştırılmasıyla giderilmiş, arka kapak yeniden sırt kısmına monte edilmiştir.

Üçüncü el yazması Abdülmecit Vakfiyesi’dir. Döneminin tüm özelliklerini gösteren tezhipli dört sayfası son derece kırılgan olan kağıdın yapısı nedeniyle tahrip olmuştur. Önceden yapılmış olan onarımlarda kalın kağıt kullanılması da metnin kenarını çevreleyen altın yaldız cetvelin kenarlarında kırılmalara, yırtılmalara neden olmuştur. Sayfalar açılamamakta, her açılışta yeni kırıklar oluşmaktadır. Söz konusu hasara neden olan tüm eski onarımlar uzaklaştırılmış, yerine çok daha ince Japon kağıdı ile tamamlama yapılmıştır. Kağıdın yapısı nedeniyle oluşan yüzlerce yırtık da renklendirilmiş ince Japon kağıdı ile sağlamlaştırılmıştır. Sadece gerekli kısımlarda tamamlama yapılmış, fazla yapıştırıcı ve kağıt kullanımından kaçınılmıştır.

Çalışmalar AVEM’in restorasyon laboratuvarında HB Koruma ve Onarım şirketi konservatöri, Oda Tasarım iç mimarı ile sanat tarihçisi tarafından gerçekleştirilmiştir. Ayrıca onarım çalışmalarına ve kaidelerin hazırlanmasına AVEM koruma ve onarım uzmanları eşlik etmişlerdir.

MÜZEMİZİN ÖZELLİKLERİ
  • 5 DİLDE
    EL BİLGİSAYARI
  • ENGELLİ
    ASANSÖRÜ VE TUVALETİ
  • BİLGİ
    KİOSKLARI
  • KAFETERYA
    KISMI
  • KONSERVASYON ATÖLYESİ
    HALI YIKAMA HAVUZU
  • PARK
    YERİ